شهرستان آبیک :
شهرستان آبیک که با وسعتی به مساحت ۱۵۳۴ کیلومتر مربع در 03/50 و 41/50 درجه طول شرقی 52/35 درجه عرض شمالی شرق استان قزوین را به خود اختصاص داده است. دارای جمعیتی حدود یکصد و دو هزار نفر در دو شهر، دو بخش، پنج دهستان و 63 روستاست، افزون بر واحدهای فراوان صنعتی، کشاوری. پرورش آبزیان، دام و طیور و معدن که پویایی و توانمندی اقتصادی منطقه را به نمایش می گذارد. این شهرستان را باید از نقاط مهم در پژوهشهای باستان شناسی دشت قزوین به شمار آورد. وجود تپه های باستانی و تاریخی زیاران، قشلاق، کوندج، حاجی آباد، هزار جلفا، قزان چال چناسک ، آتانک ، زرجه بستان، خاکشان ، ابراهیم آباد ، حاجی تپه، و … از استقرار تمدن های کهن و اهمیت این ناحیه در ادوار مختلف پیش از تاریخ و دوران اسلامی حکایت دارد. سنت دیر پای آیین باشکوه تعزیه خوانی در روستاهای این شهرستان به ویژه در زرجه بستان و باران و زبان رومانو مردم روستای زرگر از جاذبه های مردم شناسی منطقه محسوب می شود.
استان قزوین ، شهر آبیک ، جاذبه های گردشگری و تفریحی آبیک
مقبره رئيس المجاهدین:
شادروان میرزا حسن شیخ الاسلام فرزند مرحوم میرزا مسعود شیخ الاسلام – از علمای طراز اول قزوین در عهد ناصرالدین شاه ـ که رهبری آزادیخواهان و مشروطه طلبان خطه قزوین را بر عهده داشت و به دنبال مجاهدات و جانفشانی های فراوان در براندازی نظام استبدادی و فتح تهران ، لقب ” رئيس المجاهدين ” یافت در شب عرفه سال ۱۳۳۶ قمری درگذشت . وی برای خود آرامگاهی به همراه آب انبار و چند اتاق در ۲۵ کیلومتری جاده قدیم قزوین – تهران بنا کرد و موقوفاتی از جمله یک کاروانسرا و مقداری زمین برای آن تعیین نمود تا از محل عایدات آنها وسایل پذیرایی رایگان از رهگذران و مسافران در اتاق های آرامگاه فراهم آید . این بنا به صورت مستطیلی با طول ۱۵ وعرض 60/12 متر در دو طبقه ساخته شده است. آب انبار و سرداب در قسمت زیرین قرار دارد و محل مقبره در طبقه بالا به مرکزیت اتاق چهار گوشی با طول ضلع20/4 متر واقع شده است. در وسط هریک از اضلاع چهارگانه این اتاق ، طاقنمایی با قوس نعل اسبی ایجاد گردیده که طاقتنمای شمالی و جنوبی به دو ایوان و شرقی و غربی به دو راهرو راه می باشد . در چهار گوشه مقبره چهار اتاق قرار دارد که با قوس گهواره ای شکل پوشش یافته اند و گنبدی مدور بر فراز اطاق مرکزی ساخته اند که با کاشی های رنگین تزیین شده است. همسر رئیس المجاهدين را نیز در همین مکان به خاک سپرده اند .
مقبره رئیس المجاهدین
گرمابه تاریخی زیاران:
این گرمابه در مرکز روستای زیاران و در مجاورت مسجد تاریخی، آب انبار و درخت چنار کهنسال روستا قرار دارد. این حمام تاریخی در زیر زمین ساخته شده و تنها گنبد فضاهای اصلی آن از سطح زمین بیرون زده، دارای سازه سنتی با دیوارهای باربر بوده، پوشش سقف تمامی فضاهای گرمایه از جمله سربینه و خزینه بصورت طلق و تویزه است. گرمابه تاریخی زیاران بخش اعظم فضاهای یک حمام سنتی از قبیل سربینه، میاندر، گرمخانه، خزینه آب گرم و سرد و تون را داراست. سردر ورودی گرمابه طی سال های گذشته از میان رفته و قرینگی در پلان این اثر در غالب فضاهای آن دیده نمی شود.
امامزاده علی شکرناب:
در 30 کیلومتری شمال شرق قزوین و در کنار گورستان قدیمی روستای شکر ناب – که اینک از توابع شهرستان آبیک به شمار می رود – بنای امامزاده ای قرار دارد که از آثار قرن هشتم و نهم هجری است گزارش مورخ بزرگ حمد اله مستوفی در سال ۷۳۰ ه. ق درباره آن چنین است.
… مشهدی پیدا شده که از فرزندان علی کرم الله وجهه یکی آنجا مدفون است . نامش على بن عون بن مرتضی علیه السلام و آن مزار را هیبتی عظیم است.
حرم طرحی هشت ضلعی دارد که طول هر ضلع آن 80/2 متر است . در نمای خارجی بنا روی جرزهای هشت گانه طاقنماهایی قابسازی شده و در زیر تیزه قوس های بالا طاقنماها یک طرح هندسی تزیینی به صورت قطار بندی دندانه دندانه به وجود آمده است. از روی این قطار بندی کم عرض ، دیوارهایی به ارتفاع هشتاد سانتی متر بالا رفته و از آنجا به نرمی به طرف داخل شکسته شده در نتیجه گنبد هرمی هشت ضلعی را شکل داده است ، در دوره های بعد یک شبستان هشت ضلعی که جلوخانی سر پوشیده دارد و پوشش آن به وسیله سه گنبد آجری کوتاه صورت پذیرفته به بنای حرم افزوده شده است . سر در ورودی که از تزیینات کاشی و آجر برخوردار است. کاشی های کف پوش معروف به” ابر و باد” و یک کتیبه سنگی مورخ ۸۸۴ از ویژگی های دیگر این بنا محسوب میشود.
امامزاده علی شکرناب
منطقه نمونه گردشگری زیاران:
این منطقه تنها جاده مواصلاتی تهران – طالقان و قزوین- طالقان است و از این لحاظ از جاده های پر تردد استان محسوب می شود. روستاهای بکر ابراهیم آباد، صمغ آباد، آق چری، قاضی کلایه و همچنین سد انحرافی زیاران، باغات میوه و طبیعت آن از جاذبه های این منطقه است.
منطقه نمونه گردشگری زیاران
امام زاده ابراهیم:
بقعه امامزاده ابراهیم در بخش مرکزی شهرستان آبیک و در روستای ابراهیم آباد واقع شده است. قدمت بنای آن را می توان با توجه به پلان هشت ضلعی و گنبد رگ آن به دوره ایلخانی منسوب گرد. اگرچه تناسبات فعلی بنا با شیوه مذکور همخوانی ندارد. بنای امامزاده هشت ضلعی بوده و در دو طبقه ساخته شده و در چهار طرف دارای غلام گردشی است. تمامی دیوارهای داخلی واجد طاق نما بوده و تزئینات گچبری نیز در داخل امامزاده دیده می شود.
امامزاده ابراهیم
امامزاده احمد ومحمود قشلاق آبیک :
این امامزاده در بخش مرکزی شهرستان آبیک و در جنوب غربی روستای قشلاق واقع شده است. امامزاده احمد دارای بنایی قدیمی تر بوده و از دو قسمت کاه گلی و آجری تشکیل شده است. قسمت کاهگلی با شکل مخروطی زیبایی در پشت آن قرار دارد، قدمت این بنا با توجه به معماری بومی آن قابل تخمین نیست. شکل بنای امامزاده ترکیبی از یک فصای دایره ای (مقبره) و یک فضای مستطیلی (ورودی) است. این بنا سطحی بالغ بر ۱۱۵ متر مربع داشته و بیشترین ارتفاع آن مربوط به تیزه گنبد بناست که 8/5 متر ارتفاع دارد. بنای امامزاده در نمای ورودی دارای یک طاقنمای اصلی جهت ورود و دو درگاهی کوچک در جوانب ورودی اصلی است. این امامزاده دارای سازه سنتی با دیوار باربر می باشد و پوشش سقف امامزاده نیز گنبدی است. مصالح به کار رفته در جرزها خشتی و اندود داخلی امامزاده نیز گچی است. خشت و گل بودن مقبره امامزاده از ویژگی های بارز بنای مذکور است. به علت نوع مصالح و ارتفاع زیاد، دیوارهای جانبی امامزاده را در بیرون به صورت مایل اجرا کرده اند تا بر قوت استحکامی بنا اضافه نماید. در ضمن دایره ای بودن پلان بقعه نیز از ویژگی های برجسته و قابل ذکر آن است.
امامزاده احمد قشلاق آبیک
منطقه فشگلدره آبیک:
این منطقه در بخش مرکزی آییک واقع شده و آثار به دست آمده از آن متعلق به هزاره چهارم بیش از میلاد است، معیشت غالب مردم منطقه از راه دامپروری و کشاورزی است و از روستاهای آن می توان به آنانک، کهوان، طبخور، توداران، بهجت آباد، سمغ آباد. تازه آباد، جزمه و .. اشاره کرد. آداب و رسوم، تعزیه خوانی، طبیعت بکر و ییلاقی بخش زیاران و صنایع دستی آن از شاخصه های منحصر به فرد فرهنگی آن است که هر یک به تنهایی منطقه را مستعد جذب گردشگر می کند. از میان هنرهای سنتی این منطقه گلیم و جاجیم فشگلدره و همچنین کلک بافی(نوعی سبد چوبی) در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند.
روستای هدف گردشگری توداران:
این روستا در مسیر اتوبان قزوین ـ تهران و ۱۱ کیلومتری روستای بهجت آباد قرار گرفته است. بافت روستایی آن حفظ شده و عمده فعالیت اهالی آن کشاورزی، باغداری و دامپروری است. مردم روستا با گویش محلی صحبت می کنند و دارای لباس سنتی هستند. از صنایع دستی این روستا می توان به گلیم، جاجیم و چادر شب اشاره کرد.
روستای توداران
آیین های سنتی و بازیهای محلی:
مراسم طشت گذاری در آغاز ماه محرم و آئین مافی در صبح روز عاشورا از مراسم های سنتی این منطقه است که هر ساله در منطقه زیاران اجرا می شوند. این دو آئین در سال ۱۳۹۱ به ثبت ملی رسیده اند . بازی حمام حمام ، عروس برون ، رقص هالای ، کلاه بران و چاله از بازی های محلی این منطقه است که در این میان رقص سنتی هالای و بازی گروهی حمام حمام در فهرست آثار ملی ثبت گردیده است.
روستای زرگر:
از شاخصه های قومی منطقه آبیک می توان به قوم زرگر اشاره کرد این قوم که در روستاهای زرگر، باقرآباد کرد و ترک مستقر و دارای زبان خاص هستند که خود به آن رو مانو و مردم منطقه به آن زرگری می گویند. آنها خود را مهاجرانی از اروپا می دانند که در گذشته های دور به این منطقه آمده اند، استخوان بندی و شکل ظاهری آنها مردمان این طایفه را از دیگر ساکنان منطقه متمایز می کند.
روستای زرگر
صنایع دستی:
علاوه بر محصولات باغی و کشاورزی زنان هنرمند آبیک به هنرهای گلیم بافی، جاجیم بافی، جوراب بافی و سبدبافی مشغول بوده و گردشگران می توانند ارمغان سفر به این خطه را با تهیه این صنایع دستی به یادگار ببرند.
صنایع دستی آبیک
آثار دیگر:
بقایای قزقلعه در روستای جزمه، آثار به جا مانده از قلعه های صمغ آباد، چناسک و زیاران، امامزاده فضلعلی روستای خوزنان، بقعه بی بی سلیمه روستای توداران، امامزاده حسن زیاران، قدمگاه روستای قاضی کلایه، اقامتگاه بوم گردی بهجت آباد و چنار خونبار روستای توداران از دیگر جاذبه های شهرستان آبیک است.
قز قلعه